اثر بخشی سینوفارم چقدر است ؟

روزنامه همشهری – زهرا خلجی:با وجود اینکه سازمان بهداشت جهانی واکسن سینوفارم را تأیید و اثربخشی آن را ۷۹ درصد اعلام کرده، اما حرف و حدیث در مورد این واکسن چینی همچنان زیاد است و به‌تازگی ادعایی درباره اثربخشی ۵درصدی این واکسن در برابر ابتلا به عفونت کرونا در ایران جنجالی شده است.

به‌گزارش سایت نیچر، سینوفارم در کنار دیگر واکسن چینی به‌نام سینووک، بالاترین میزان استفاده را در سراسر جهان دارد. در ایران نیز پوشش حداکثری واکسیناسیون در همه گروه‌های سنی با واکسن سینوفارم انجام شده است. بیشتر کشور‌های در حال توسعه با این ۲ واکسن از چین جمعیت خود را تلقیح کرده‌اند، اما اعلام اخیر سازمان بهداشت جهانی درباره لزوم تزریق دوز تقویت‌کننده به واسطه کاهش ایمنی در افراد بالای ۶۰ سال و دارای نقص سیستم ایمنی، این ابهام را ایجاد کرده که واکسن سینوفارم اثربخشی کمی دارد.

اثربخشی معقول

تعدادی از کشور‌ها تاکنون دوز سوم را به تمام افراد سالمند ارائه کرده‌اند و یا در تلاش برای رویکرد ترکیب و همسان‌سازی واکسن‌ها هستند. برخی کارشناسان حتی این سؤال را مطرح کرده بودند که آیا واکسن‌های چینی که بر پایه پلتفرم سنتی ویروس غیرفعال ساخته شده‌اند، باید همچنان در برخی کشور‌ها تزریق و در دسترس باشند؟ اما برخی دیگر می‌گویند این واکسن‌ها همچنان نقش بزرگی در کم شدن ابتلا و مرگ‌ومیر بازی می‌کنند. گاندیپ کانگ، ویروس‌شناس کالج پزشکی کریستین در هند می‌گوید: این دو واقعا واکسن‌های بدی نیستند بلکه هنوز بهینه نشده‌اند.

در اواسط سال ۲۰۲۱ سازمان بهداشت جهانی، مجوز استفاده اضطراری برای واکسن چینی را صادر کرد. به اعلام این سازمان، سینووک ۵۱ درصد و سینوفارم ۷۹ درصد در جلوگیری از بیماری علامت‌دار اثربخش بود. این عدد در برابر اثربخشی ۶۳ درصدی واکسن آسترازنکا عدد خوبی به‌نظر می‌رسید، اما همه این واکسن‌ها در برابر اثربخشی ۹۰ درصدی واکسن‌های فایزر و مدرنا عدد قابل توجهی نبودند.

مطالعات گسترده

چیزی در حدود ۲.۴ میلیارد از واکسن‌های چینی، در چین مجوز استفاده گرفته‌اند و حدود یک میلیارد دوز نیز به ۱۱۰ کشور دیگر صادر شده است. اوایل امسال بر اساس گزارش‌هایی از موج جدید کووید-۱۹ در چند کشور، که با این واکسن واکسینه شده بودند مانند سیشل و اندونزی، سؤال‌هایی را درباره میزان حفاظت ایجاد شده از واکسن‌های چینی به میان آورد.

به همین دلیل مطالعات گسترده‌ای در کشور‌هایی مانند برزیل، شیلی و تایلند در حال انجام است تا در گروه‌های سنی مختلف علت کاهش ایمنی و محافظت را پیدا کنند. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که در مقایسه با واکسن‌های ساخته شده با استفاده از فناوری‌های دیگر، واکسن‌های ویروس غیرفعال چینی در ابتدا سطوح پایین‌تری از آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده یا مسدود‌کننده ویروس که به‌عنوان نماینده محافظت محسوب می‌شوند، تولید می‌کنند و این سطوح به سرعت کاهش می‌یابد.

یک مطالعه روی ۱۸۵ کارمند بخش مراقبت‌های بهداشتی در تایلند نشان داد که ۶۰ درصد از آن‌ها سطح بالایی از آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده را یک‌ماه پس از دریافت دوز دوم واکسن چینی داشته‌اند. این عدد در کسانی که آسترازنکا دریافت کرده بودند ۸۶درصد بود.

رابطه‌ای بین میزان آنتی‌بادی و محافظت نیست

اما پایین آمدن میزان آنتی‌بادی به معنی کم شدن محافظت ایمنی نیست. بن کولینگ اپیدمیولوژیست در دانشگاه هنگ‌کنگ می‌گوید: واکسن‌ها پاسخ‌های ایمنی پیچیده‌ای را ازجمله سلول‌های B و سلول‌های T ایجاد می‌کنند که ممکن است عمر بیشتری نسبت به آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده داشته باشند.

مطالعه دیگری روی کادر درمان چینی که هنوز داوری نشده است، نشان داد که سلول‌های B و سلول‌های T ویژه SARS-CoV-۲، ۵ ماه پس از دوز دوم واکسن سینوفارم قابل تشخیص هستند. سایر واکسن‌های ساخته شده با تکنولوژی‌های دیگر نیز در طول زمان دچار کاهش میزان آنتی‌بادی می‌شوند، اما محافظت قدرتمندتری در برابر بیماری و مرگ دارند. با این حال محققان می‌گویند، چون واکسن‌های چینی ساخته شده از ویروس غیرفعال با میزان پایین‌تری از آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده شروع می‌شوند، حفاظت آن‌ها می‌تواند سریع‌تر از آن‌هایی که شروع قوی‌تری دارند، کاهش یابد.

کانگ می‌گوید سیستم ایمنی با بالارفتن سن کم می‌شود و واکسن‌ها در کل در افرادی با سن بالا اثربخشی کمتری دارند، اما به‌نظر می‌رسد که این اثر با واکسن‌های مبتنی بر ویروس غیرفعال، مشهودتر است.