رضا سواری، تولیدکننده نمونه مرغ ایران با بیان اینکه شاید دولت به اندازه سه ماه ذخیره پشتیبانی منجمد داشته باشد می‌گوید: «ممکن است دولت برای جلوگیری از افزایش قیمت مرغ، اقدام به استفاده از ذخیره پشتیبانی خود کند و مرغ‌های منجمد را به بازار بیاورد، اما نباید فراموش کنیم که فرهنگ مصرف همه مردم منجمدخوری نیست و خیلی‌ها گوشت مرغ گرم مصرف می‌کنند.» افزایش ٣٠درصدی قیمت مرغ از ابتدای تیرماه امسال باعث شده برخی از خانوار‌های کم درآمد مجبور به حذف این ماده غذایی از سفره‌شان شوند و آن را با سیب‌زمینی جایگزین کنند.
گرانی مرغ و خانوار‌های کم درآمد
برخی از خانوار‌های ایرانی به دلیل درآمد پایین، توان خرید گوشت قرمز ندارند و آن را با گوشت مرغ جایگزین کرده‌اند، اما طی چند روز اخیر که قیمت مرغ هم گران شده است، مجبور به جایگزین کردن آن با سیب زمینی شده‌اند. رضا که کارگر خدماتی شرکتی خصوصی است و ماهانه حدود ٢میلیون تومان درآمد دارد، می‌گوید: «همسرم خانه‌دار است و دو فرزند شش و دو ساله دارم. در ماه می‌توانم دو تا مرغ بخرم که همسرم آن را با سیب‌زمینی و برنج می‌پزد. در چند روز گذشته به علت گران شدن مرغ، نتوانستم این ماده غذایی را خریداری کنم و مجبور شدیم همان برنج و سیب‌زمینی پخته بخوریم. البته هرچقدر هم مرغ گران بشود، باید بخرم، چون بچه‌ها نیاز به پروتیین دارند و درحال رشدند.»
داود هم که کارگر ساختمانی است، می‌گوید: «درآمد ماهانه من بستگی به کار دارد. ممکن است چند ماه سر یک ساختمان باشم، اما بقیه‌سال کاری پیدا نکنم. وقتی مرغ گران شد، کمی دست دست کردم که بخرم یا نه، چون نگران شدم در باقی هزینه‌ها کم بیاورم.»
راهکار دولت برای کاهش گرانی
معاون امور هماهنگی امور اقتصادی استانداری تهران از کاهش قیمت مرغ در هفته جاری خبر داده است؛ رضا سواری، تولیدکننده معتقد است دولت برای کاهش قیمت مرغ به توزیع مرغ‌های منجمد در بازار روی خواهد آورد یا نهاده‌های دامی مورد نیاز تولیدکننده‌ها را به قیمت دولتی در اختیار زنجیره‌های تولید قرار خواهد داد. سواری می‌گوید: «همه مردم به مرغ منجمد تمایل ندارند و خیلی‌ها مرغ گرم مصرف می‌کنند. از طرفی اگر ذرت و سویا به وفور در اختیار تولیدکننده‌ها قرار بگیرد، قطعا تولید بهبود پیدا می‌کند و قیمت‌ها کم می‌شود.
وزیر جهاد کشاورزی هم اخیرا گفته مشکلی در تأمین نهاده‌ها ندارند، اما من به‌عنوان تولیدکننده فکر می‌کنم مشکل وجود دارد و نمی‌شود تأمین کرد.» سواری یک احتمال دیگر نیز برای کاهش قیمت مرغ می‌دهد: «ممکن است به زور به کشتارگاه‌ها بگویند باید به هر شکلی که شده، مرغ را به قیمت مصوب (١٥هزار تومان) بدهید. این اقدام چکشی است و ممکن است چهار پنج روز جواب بدهد، اما بعد از آن دیگر کسی (تولیدکننده) ادامه نخواهد داد. چون قیمت اعلام شده با هزینه‌ها جور درنمی‌آید.»
مشکل نهاده‌ها حل نشده است
حشمت الله عسگری، معاون امور هماهنگی امور اقتصادی استانداری تهران گفته است به دلیل «افزایش جوجه‌ریزی» و «سرعت در تأمین نهاده‌های دامی» قیمت گوشت مرغ در هفته جاری به زیر قیمت مصوب یعنی ١٥هزار تومان خواهد رسید. این درحالی است که همچنان تولیدکننده‌ها از افزایش قیمت نهاده‌های دامی و کمبود آن در بازار حرف می‌زنند.
سواری با بیان اینکه قیمت منطقی هر کیلوگرم مرغ گرم باید ١٨هزار و ٥٠٠ تومان باشد تا برای تولیدکننده صرف کند، می‌گوید: «در حال حاضر قیمت مرغ در کشتارگاه بین ١٦ تا ١٧هزار تومان برای تولیدکننده تمام می‌شود. برای اینکه ١٠درصد سود نصیب ما شود باید حدود ١٨هزار و ٥٠٠ تومان به مصرف‌کننده برسد، اما سیاست تنظیم بازار چکشی است و قیمت ١٥هزار تومان جوابگو نیست چون مشکل گرانی و کمبود نهاده‌های دامی حل نشده است.»
سواری با اشاره به افزایش حدود ٣هزار و ٥٠٠ تومانی سویا در بازار آزاد طی دو ماه گذشته و رسیدن به ٧هزار و ٦٠٠ تومان ادامه می‌دهد: «قیمت دولتی سویا ٢هزار و ٦٥٠ تومان و ذرت هزار و ٥٠٠ تومان است، اما همین نرخ‌ها در بازار آزاد به ترتیب ٧هزار و ٦٠٠ تومان و ٢هزار و ٦٠٠ تومان شده است. نهاده‌هایی که دولت در اختیار تولیدکننده‌ها قرار می‌دهد، فقط ٢٠درصد نیاز آن‌ها را تأمین می‌کند و بقیه نهاده‌ها باید از بازار آزاد تأمین شود. همین مسأله یعنی سه برابر قیمت دولتی باید هزینه صرف خرید نهاده‌ها از دلال‌ها شود.»
وزیر جهاد کشاورزی در اواخر خرداد امسال درباره حل مشکلات نهاده‌های دامی گفته بود: «قرار است سامانه‌ای جدید با عنوان بازارگاه یک یا دو طراحی کنیم که طی یکی، دو هفته آینده از آن رونمایی خواهد شد. با طراحی سیستم توزیع جدید سعی می‌کنیم نهاده‌ها به شکل خام وارد چرخه مصرف نشود. درحال حاضر بیش از ٥٠٠کارخانه معتبر تولید خوراک دام داریم که بخشی از نهاده‌ها در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد. بخشی در زنجیره‌ها توزیع می‌شود و بخشی دیگر هم به صاحبان صنایع بزرگ که کشاورزان پیش‌رو هستند، می‌رسد. همچنین کارخانه‌های کوچک را هم تحت پوشش داریم.»
کاظم خاوازی به استفاده از استارتآپها برای حذف دلالی و کنترل قیمت‌ها خبر داده و افزوده: «قرار است امکانات انبارداری و دیگر امکانات لازم در اختیار این تیم توزیع‌کننده فنی و دانش‌بنیان قرار گیرد تا به کمک آن‌ها بخشی از واسطه‌ها که هیچ ارزش افزوده‌ای ندارند از چرخه کشاورزی حذف شوند. این اتفاق درنهایت به متعادل‌شدن قیمت‌ها هم کمک خواهد کرد. »
مشکل دیگر تولیدکننده‌ها، تأمین واکسن است که به دلیل کمبود در بازار به شکل قاچاق وارد کشور و در برخی موارد به دلیل رعایت نکردن پروتکل‌های بهداشتی منجر به رشد بیماری‌های مختلف مانند آنفلوآنزا در کارگاه‌های تولیدی مرغ می‌شود. سواری با بیان این موضوع می‌گوید: «واکسنی که قبل از عید ١٠٠هزار تومان بیشتر قیمت نداشت حالا شده یک میلیون و ٣٠هزار تومان. واکسنی هم که بوده ٣٠٠هزار تومان، شده ٣میلیون و ٢٠٠هزار تومان. چون قبلا ارز دولتی به این واکسن‌ها اختصاص پیدا می‌کرد، اما حالا این‌طور نیست. ضمن اینکه کمبود هم اتفاق افتاده است.»
قیمت مرغ ارزان می‌شود؟
دولت از یک سو با تصویب قیمت هر کیلوگرم ١٥هزار تومان برای گوشت مرغ و از سوی دیگر با توزیع مرغ منجمد در بازار تلاش می‌کند قیمت این ماده غذایی را کاهش دهد، اما تولیدکننده‌ها چندان به نتیجه‌بخش بودن این اقدامات خوش‌بین نیستند. سواری می‌گوید: «این شرایط (گرانی مرغ) ادامه پیدا خواهد کرد و احتمالا بدتر هم خواهد شد، چون مشکلات همچنان وجود دارد.
متولی ما وزارت جهاد کشاورزی است، اما وزارت صمت است که تنظیم بازار را در اختیار دارد. این درحالی است که وزارت جهاد به مشکلات تولیدکننده‌ها واقف است و می‌تواند آن‌ها را حل کند.» تا لحظه تنظیم این گزارش، قیمت هر کیلوگرم مرغ در بازار حدود ١٨هزار تومان است؛ باید دید سیاست‌های دولت برای کاهش مرغ در هفته جاری جواب می‌دهد یا اینکه نگرانی تولیدکننده‌ها از افزایش بیشتر آن، رنگ واقعیت به خود می‌گیرد؟