پهلوانی از گذشته‌های دور دارای ارزشی والا و گران‌سنگ بوده و فرهنگ پهلوانی که پیشینه‌ای کهن در تاریخ ایران دارد، نمایانگر پیوند جوانمردی و قدرت روحی و جسمی است.
پهلوانان؛ مردانی از جنس مروت، صداقت، ادب و فروتنی هستند که میان مردمان هر عصری جایگاه ویژه‌ای داشته‌اند و با روحیه ایثار و سخاوت، خدمت به خلق را سرلوحه کار خود قرار داده و در قصه جدال نور و ظلمت، حامی مظلومان و دشمن ظالمان بوده‌اند.
تاریخ کهن سرزمین ایران همواره مهد پرورش پهلوانان زیادی همچون پوریای ولی، غلامرضا تختی، علی زندی و سید حسن رزاز بوده که هر ورق از قصه زندگی این بزرگان درسی برای تمام افراد جامعه است. درس‌هایی که در جامعه امروز به شدت نیازمند مرور آن‌ها هستیم تا با بکارگیری مرام و منش پهلوانی، قدمی در راستای کمک به بشر و مقابله با ظلم برداریم.
سید حسن شجاعت که به علت شغل برنج‌فروشی به «سید حسن رزاز» معروف شده است، باستانی کار و پهلوان در دوره قاجار و پهلوی بود که شهرت او در کشتی و جوانمردی نه تنها در ایران بلکه به بیرون از مرزها کشید.
سید حسن رزاز سال ۱۲۵۷ هجری شمسی در تهران به دنیا آمد و پس از گذراندن دوره مقدماتی علوم دینی، برای ادامه تحصیل به نجف رفت و با شرکت در دروس یکی از رهبران مشروطه به نام آخوند خراسانی تا درجه اجتهاد به تحصیل ادامه داد.
این پهلوان نام آور که علاوه بر جوانمردی، روحانی و مبارز سیاسی دوران مشروطه بود، پس از عمری مجاهدت مذهبی و سیاسی و با مرام فتوت و ازخودگذشتگی، اسفند سال ۱۳۲۰ در ۶۳ سالگی چشم از جهان فروبست و در آرامستان ابن بابویه شهرری در جوار مقبره شیخ صدوق(ره) به خاک سپرده شد.
پهلوان سید حسن نمونه‌ای از اخلاق، پایمردی، مردم‌داری و فروتنی بود؛ چنانکه رهبر معظم انقلاب در یکی از سخنرانی‌هایشان درباره ورزش‌های باستانی و زورخانه‌ای، با اشاره به سرگذشت پهلوان «سید حسن رزاز» می‌فرمایند: «سید حسن رزاز و… که جوان‌های ما شرح‌حال آن‌ها را در کتاب‌ها و مجله‌ها خوانده‌اند… این‌ها چهره‌های معروف ورزش باستانی هستند که در طول تاریخ گذشته، حضور داشتند. ببینید و معلوم کنید که این‌ها که بودند؟ چه‌کار کردند؟ این‌ها مردان متدینی بودند.»
این بیانات مقام معظم رهبری ما را مکلف می‌کند تا پهلوان‌هایی مانند رزاز را هیچگاه فراموش نکنیم و سبک زندگی آن‌ها را که اسوه اخلاق و بزرگ منشی هستند به عنوان الگویی برای جوانان و نوجوانان معرفی کنیم. اما آنچه امروز شاهد هستیم فراموشی تدریجی پهلوانان و فرهنگ پهلوانی است. امروز کمتر کسی نام سید حسن رزاز را شنیده است یا مزار او را می‌شناسد و حتی در آستان مقدس شیخ صدوق(ره) به جستجوی مزار وی پرداخته است؛ مزاری که امروز هیچ نام و نشانی ندارد.
«مزار پهلوان رزاز پس از ساخت شبستان جدید آستان شیخ صدوق(ره)»
صبح روز ۱۹اسفند سال ۱۳۲۰ مردم تهران وقتی پیکر پهلوان محبوب خود که مردی سالخورده بود را تا شهرری تشییع کردند و با حزن و اندوه فراوان این پهلوان نامدار را زیر تک درختی در ضلع شمال غربی آرامگاه شیخ صدوق(ره) دفن کردند و بر روی مزارش یک سنگ سفید ساده نهادند، نمی‌دانستند روزی می‌رسد که پهلوانی جای خود را به قهرمانی می‌دهد و نام و یادی از پهلوانی یافت نمی‌شود و مزار سید حسن رزاز نیز در سایه غفلت مسؤولان مورد بی‌مهری قرار گرفته و فراموش می‌شود.
زندگی‌نامه این پهلوان در قالب کتابی تحت عنوان «آخرین زنگی زمانه» در سال ۱۳۸۴ به چاپ رسیده است.
«محمدرضا طالقانی» از پهلوانان، قهرمانان و پیشکسوتان کشتی کشور در گفت‌وگویی گفته است: «بارها به مدیران قبرستان و اداره اوقاف اعلام کردیم که اجازه بدهند سنگ مزار این پهلوان را برجسته کنیم یا نشانی روی قبر او بگذاریم؛ پهلوان سید حسن در اخلاق، معنویت، مردم‌داری و فروتنی اسوه بوده است چرا باید امروز در اذهان جوان‌های ما جایی نداشته باشد؟ سابق قبر این پهلوان زیر تک‌درختی در حدود ضلع شمال غربی آرامگاه شیخ صدوق(ره) بود و با ساخت شبستان جدید نام و نشان حداقلی هم از حسن رزاز باقی نمانده است»
برای پیدا کردن قبر سید حسن رزاز راهی آستان شیخ صدوق(ره) شدیم، از معدود افرادی که در این قبرستان حضور دارند کسی نام وی را نشنیده است یا از مزار او بی‌آگاه است و یکی دو نفر از قدیمی‌های قبرستان با ترس و لرز اطلاعات دست و پا شکسته‌ای می‌دهند.
کنار مزار جهان پهلوان تختی جوانی مشغول عکس گرفتن است، وقتی از او درباره حسن رزاز می‌پرسم اولین بار است که چنین نامی به گوش وی می‌خورد و وقتی کمی از رزاز و قبر همین حوالی این پهلوان گفتم، می‌گوید:«ما قدر پهلوانان و قهرمانان خود را نمی‌دانیم و همین مزار جهان پهلوان تختی هم می‌بینید چه اوضاعی دارد و سال‌ها در سالگرد او وعده و وعید داده‌اند و هیچ خبری نشده است؛ شناخت کاملی هم از زندگی و روش این پهلوانان به ما گفته نشده و امروز باید بشنوم در نزدیکی تختی پهلوان دیگری خفته است که مزارش گمنام و بی‌نشان است.»
اوقاف: تا چهار ماه آینده نام سید حسن رزاز بر روی مزارش حک خواهد شد
در رابطه با مخفی بودن مزار سید حسن رزاز با حجت الاسلام سید علی علامه مدیر آستان شیخ صدوق(ره) گفت‌وگو کرده و علت را جویا شدیم.
وی با اشاره به احداث شبستان در آستان شیخ صدوق(ره) گفت: ساخت شبستان در این آستان از چند سال پیش آغاز شده و بخش اصلی آن به بهره‌برداری رسیده اما کارهای عمرانی هنوز ادامه دارد و در بخشی از شبستان هنوز کارهای عمرانی انجام می‌شود.
مدیر آستان شیخ صدوق(ره) با بیان اینکه مزار سید حسن رزاز و بسیاری از افراد دیگر در محدوده‌ای قرار داشت که شبستان احداث شده است، تصریح کرد: قبل از اینکه ساخت شبستان شروع شود، از تمام قبرهای واقع در آن محدوده نقشه برداری شده است و به طور دقیق محل قبر تمام افراد را می‌دانیم.
حجت الاسلام علامه با بیان اینکه حدوداً تا چهار ماه آینده کار عمرانی در شبستان تمام می‌شود، خاطرنشان کرد: پس از اتمام پروژه نام سید حسن رزاز و سایر بزرگان و مشاهیر همچنین تمام افراد عادی که در این محدوده قرار دارند بر روی مزارشان حک خواهد شد.
در کنار آثار تاریخی، مذهبی و ملی فراوانی که در ری خاک می‌خورند و هنوز نتوانسته‌ایم از این ثروت و گنج عظیم بهره‌های مادی و معنوی ببریم مزار بزرگان، مشاهیر و چهره‌های فراوانی در گوشه و کنار ری تاریخی و کهن وجود دارد و کسی حتی نام بسیاری از آن‌ها را نشنیده است و می‌توانست هر یک از این قبور و مکان‌ها پاتوقی برای گردشگری، اعتلای فرهنگ و اندیشه باشد.
