خانه قجری ملک در شهرری خیابان شهید فدایی در جنوب حرم حضرت عبدالعظیم واقع شده است. یکی از کاربری‌های مهم این خانه این بود که خاندان و شاهزادگان قجری زمانی که برای زیارت صحن‌السرای حضرت عبدالعظیم به شهرری می‌آمدند چند روزی در این خانه اقامت می‌کردند.
این خانه در سال 82 در فهرست میراث ملی کشور ثبت شد، نمای فعلی این بنای تاریخی به گونه‌ای است که درختان کاج بخشی از این ساختمان مخروبه را پوشانده است اما همچنان ستون‌های بلند این خانه چشم‌نوازی می‌کند.
خانه باغ ملک در تملک بنیاد مستضعفان قرار گرفته است
خانه تاریخی ملک می‌تواند به باغ موزه تبدیل شده و یا اینکه پاتوق فرهنگی برای اهالی محل باشد.
بخش‌هایی از این خانه تبدیل به دبیرستان تیزهوشان شده و بخشی از آن هم تخریب شده است. بی‌توجهی فراوانی به این مجموعه باغ تاریخی صورت گرفته است. دو بنای قدیمی در این باغ وجود دارد که به گفته کارشناسان ارزش تاریخی و فرهنگی دارد.
خانه ملک در تملک بنیاد مستضعفان قرار دارد و اخیراً شنیده شده که قرار است این خانه تاریخی به شهرداری تهران واگذار شود.
واگذاری خانه قجری ملک به شهرداری
حسن خلیل‌آبادی رئیس کمیته میراث فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران در این باره به خبرنگار فارس، گفت: خانه ملک در شهرری واقع شده است اخیراً مسؤولین بنیاد مستضعفان و برخی از اعضای شورای شهر تهران از این خانه بازدید کرده‌اند و قرار است این خانه قجری به شهرداری واگذار شود.
وی با تأکید بر این موضوع که واگذاری در کش و قوس کارهای اداری است، گفت: شهرداری می‌تواند این خانه تاریخی را مرمت کند.
بخشی های از خانه ملک تخریب شده است
خلیل‌آبادی با بیان اینکه خانه ملک برای حاج حسین ملک از تجار قدیمی بوده است، گفت: بخش‌هایی از این خانه مخروبه شده است و بخشی هم به دبیرستان تعلق یافته است. اگر شهرداری بتواند این خانه را بازسازی کند می‌تواند به مکان خوبی برای فرهنگ تبدیل شود.
شهرداری قرار است برای خانه ملک تهاتر کند
وی در پاسخ به این پرسش که آیا شهرداری پول لازم برای خرید این بنا را دارد،گفت: قرار است ملک تهاتر شود، صاحب ملک بنیاد مستضعفان است.
واگذاری خانه ملک به شهرداری در نیمه اول سال آینده
رئیس کمیته میراث فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران در خصوص تحویل بنا توسط شهرداری گفت: اگر کارهای اداری انجام شود در نیمه اول سال آینده خانه ملک به شهرداری تهران واگذار می‌شود و سازمان زیباسازی هم می‌تواند آن را بازسازی کند.
بر اساس این گزارش، باید برای بازسازی این بنا نکات میراثی لحاظ شود. بخش‌هایی از باغ ملک در سال‌های قبل به دبیرستان تبدیل شده است و بخشی از ملک هم در حال تخریب است و باید هر چه سریعتر مدیران از تخریب مجموعه تاریخی ملک جلوگیری کنند.
حجت نظری عضو شورای شهر تهران در این باره می‌گوید: شهرداری و وزارت میراث فرهنگی با همکاری بنیاد مستضعفان این ملک را ساماندهی کنند.
وی ادامه داد: حاج حسین ملک یکی از بزرگترین واقفان آستان قدس رضوی است که موقوفات فراوانی از این فرد در حوزه فرهنگ و هنر باعث شده که یک مجموعه فاخر تحت عنوان موزه ملک در تهران شکل گیرد که باعث حفظ بخشی از میراث فرهنگی و هنری ایران شده است.
یادگاران ملک
عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه ملک محروم سه یادگار در تهران دارد، گفت: خانه باغ گلابدره که در کنار بوستان نفس قرار دارد و هنوز سالم است. دیگری خانه بازار بین‌الحرمین است که روزگاری خانه مرحوم ملک بوده و موزه و کتابخانه ملک هم در همین محل قرار دارد. این ملک با وجود برخی نواقص مجموعاً از وضعیت خوبی برخوردار است و در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.
قصر ملک در شهر ری
به گفته نظری، یادگار سوم خانه، خانه باغ ملک در شهرری است که به قصر ملک نیز معروف است. این بنا توسط میرزاحسین‌خان از معماران به نام خراسانی به سفارش حاج حسین ملک ساخته شد و در گذشته در طبقه اول آن مجالس روضه‌خوانی در ایام مختلف سال برگزار می‌شد.
وی با بیان اینکه در دی ماه سال 1348 حاج حسین ملک این قصر را به اداره آموزش و پرورش وقت اهدا می‌کند، گفت: چند دبستان و دبیرستان قرار است احداث شود. قسمت اصلی قصر و بخشی از فضای مشجر آن باقی است و بقیه فضا به مدرسه تبدیل می‌شود. این بنا بعد از انقلاب در تملک بنیاد مستضعفان بوده و 16 سال پیش به شماره 10407 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.
به گفته نظری، با وجود ثبت این بنا اما وضعیت آن هر روز بدتر از دیروز می‌شود.
وی تأکید کرد: با توجه به وضعیت نامناسب این اثر تاریخی و احتمال تخریب بیشتر این بنا ضروری است که مسؤولان سریعتر اقدام کنند.
حفظ خانه‌های تاریخی در دستور کار شهرداری تهران قرار دارد.علی اعطا سخنگوی شورای شهر تهران و رئیس کمیته معماری و طرح‌های شهری شورای شهر در این باره می‌گوید: برخی از آثار باارزش تخریب شده‌اند و برخی هم در معرض تخریب قرار دارند اما تخریب این بناها که مربوط به دوره خاصی از معماری تهران هستند اولین لطمه را به هویت شهر وارد می‌کند.
سیاست برد_ برد
وی ادامه داد: سیاست اصلی برای حفاظت از بافت‌ها و بناهای ارزشمند معاصر باید مبتنی بر استراتژی برد – برد باشد. مالک و سرمایه‌گذار در حفاظت از بنا، شهر و شهروندان نیز از حفظ هویت شهر منتفع شوند به همین دلیل طرح الزام شهرداری به ارائه لایحه حفاظت از میراث معماری معاصر شهر تهران هم تهیه شد.
جلوگیری از تخریب خانه‌های تاریخی نیازمند توافق بین نهادهای ذیربط است و متولی اصلی حفظ میراث فرهنگی وزارتخانه میراث فرهنگی است.
شهرداری توانایی خرید همه خانه‌های تاریخی را ندارد
زهرا نژادبهرام عضو شورای شهر تهران در این باره می‌گوید: وزارت میراث فرهنگی مسؤول نگهداری از بناهای تاریخی است اما شهرداری تهران به دلیل علاقه‌ای که به حفظ هویت دارد در برخی موارد ورود می‌کند.
وی ادامه داد: شهرداری توانایی خرید همه خانه‌های تاریخی را ندارد، یکی از شیوه‌های حفظ خانه‌های تاریخی این است که به مالکان امتیازاتی دهیم که در مقابل به جای تخریب اجازه تغییر کاربری پیدا کنند.
بر اساس این گزارش، شهرداری تهران بودجه‌ای برای حفاظت از بناهای تاریخی در نظر گرفته است، خانه ملک هم قرار است به زودی به شهرداری تهران واگذار شود. در حال حاضر این ملک در تملک بنیاد مستضعفان است و قرار است در سال آینده این ملک قجری که در آستانه تخریب است به شهرداری واگذار تا آن را بازسازی و مرمت کند.
